Het “Watermachien”
Tijdens het zoeken naar materiaal voor de expositie van de herdenking van de watersnood, kwam ik dit bijzondere schilderij weer tegen dat we in 2013 kregen. Zo’n typisch Ambachts plaatje waar we heel blij mee zijn.
Het stelt het gemaal (voor de Ambachters beter bekend als het watermachien) aan de Hoge Kade voor en is rond 1970 geschilderd door Jacobus Pieter Stehouwer. Links in de verte zijn de huizen van de Paulusweg te zien. In het midden het woonhuis van de machinist van het gemaal en daarachter het gemaal. Van enkele machinisten zijn de namen bekend: Bastiaan Buitendijk in de 19e eeuw en Wim Dijksman (getrouwd met Huigje Timmers) en Henk Haksteeg (getrouwd met Han Vermeer) in de 20e eeuw.
Het gemaal
Dit gemaal aan de Hoge Kade (door de Ambachters de Muizenkaai genoemd) verving de 2 watermolens die links en rechts aan de Hoge Kade stonden. Het had als doel het overtollige water uit de Zwijndrechtse Waard over te hevelen in “De Waal”, die in Oostendam in verbinding stond met de Noord en bij Heerjansdam met de Maas.
Het is gebouwd als stoomgemaal en in de loop der tijd overbodig geworden door inzet van grote, elektrische gemalen en is waarschijnlijk na de watersnood gesloopt.
De plaats
De Muizenkaai begint aan de Kerkstraat en eindigt bij de Viersprong, waar nu nog de brug van Stehouwer ligt (bij het zwembad). Een kade is een verhoging, vandaar Hoge Kade. Tussen deze kaden lag een brede sloot, ook wel wetering genoemd. Dit is nog duidelijk te zien op het stukje Hoge Kade vanaf de Kerkstraat tot de Schildmanstraat. Op de hoek van de Hoge Kade-Schildmanstraat staat nog de witte woning van de familie Van Halem; 150 meter verder stond destijds het kleine huis van Reinis Verveer (op het schilderij helemaal rechts). Voorbij dit huisje aan de overzijde , ongeveer op de hoek van het park stond het “watermachien”.
De schilder
De heer Stehouwer is een geboren en getogen Ambachter die vanuit het tuinland is gaan werken bij de “tankfabriek Holvrieka” aan de Vrouwgelenweg. In zijn vrije tijd hield hij zich bezig met het schilderen van een breed scala van onderwerpen: stillevens en oude Ambachtse gebouwen en beelden als het gemeentehuis (nu kapper Pons), de Kastanjehoeve, het gemaal e.d.
Volgende keer meer over de Ambachtse schilder Jacobus Pieter Verveer.
Met dank aan de heren Schippers en Van Wingerden voor hun informatie.
Alie Tas