Krooneenden op de Galgenplaat

28 februari 2023, 11:00 Lokaal

Het schiereiland tussen de Veersedijk en de Sophiapolder, wat de veelzeggende naam ‘Galgenplaat’ draagt, is nog het enige echte stukje wildernis wat Ambacht rijk is. In dit beboste en slecht toegankelijke gebied komen nog enkele pareltjes voor die verder binnen de gemeentegrenzen ontbreken. Zo zitten er al jaren bevers op de grote plas, maar broeden er ook zeldzame broedvogels als grauwe vliegenvanger, ijsvogel, boomvalk en havik. Het is daarom te hopen dat dit laatste stukje ongerepte natuur niet wordt opgeslokt door stenen en beton of heringericht wordt als ‘natuurgebied’…

Op de plas in het gebied zitten vaak eenden. De plas is omringd met bomen en langs de oevers staan veel struiken over het water, waardoor er veel schuilgelegenheid is en de eenden lekker uit de wind kunnen liggen. Meestal zijn dat alleen kuifeenden en krakeenden, maar afgelopen week was er kort een groep van liefst acht krooneenden neergestreken. Krooneenden zijn markante eenden, waarvan de mannen een bruinoranje kop hebben die sterk contrasteert met een knalrode snavel. De borst en buik zijn pikzwart, de flank is wit en de rug is bruin. De vrouwtjes zijn vooral helemaal bruin, maar met een lichte wang en hals.

Het broedgebied van krooneenden strekt zich uit van Zuid-Europa tot in het westen van China. Sinds halverwege de vorige eeuw breidde het broedgebied zich uit naar het westen, waarschijnlijk als een gevolg van een verslechterde waterkwaliteit in Zuidoost-Europa en verder oostwaarts. Sindsdien heeft de soort zich als broedvogel gevestigd in Nederland gevestigd, maar toen de waterkwaliteit in de jaren ’70 ook in Nederland afnam, verdween de soort bijna als broedvogel. Vanaf de jaren ’90 zit de soort gelukkig weer in de lift omdat daarna de waterkwaliteit weer aanzienlijk is verbeterd. Het belang van de waterkwaliteit voor krooneenden is wel duidelijk, wat een direct gevolg is van het feit dat krooneenden vrijwel helemaal afhankelijk zijn van kranswieren. Kranswieren zijn eigenlijk meercellige algen, maar lijken erg op waterplanten. De waterkwaliteit is voor deze specifieke groep erg belangrijk, en dus ook voor krooneenden. In Nederland broeden krooneenden dan ook uitsluitend op plekken met veel kranswieren, zoals in de randmeren en in de duinen.

De populatie in Nederland is direct gekoppeld aan de Zuid-Europese populatie, en een deel van de krooneenden dat in Nederland broedt, trekt jaarlijks naar het zuiden om te overwinteren in bijvoorbeeld Frankrijk. Het groepje dat één dag op de Galgenplaat was neergestreken had waarschijnlijk het overwinteringsgebied alweer verlaten, en was onderweg naar broedgebieden in Nederland. In onze regio broeden helaas geen krooneenden en zien we ze eigenlijk alleen als ze op doortrek zijn. In Ambacht en Zwijndrecht worden ze niet eens jaarlijks waargenomen, zodat de groep van acht exemplaren toch wel een mooie verrassing genoemd kan worden. Bovendien werd er nooit eerder in de regio zo’n grote groep waargenomen. Vanwege hun schoonheid worden krooneenden regelmatig in gevangenschap gehouden, waardoor het weleens voorkomt dat ze zomaar in een slootje opduiken. Meestal zijn deze beesten geringd en kunnen zodoende goed van wilde vogels worden onderscheiden.

Heeft u vragen, zelf wat onbekends gezien of andere opmerkingen? Mail me gerust: cornelisfokker@gmail.com