Waterrietzanger: bedreigde zangvogel

De najaarstrek is al weer weken aan de gang. In Ambacht zijn bijvoorbeeld alweer kokmeeuwen aanwezig die hier de winter door gaan brengen. Ook zangvogels zijn weer op trek geslagen. Kleine karekieten en zwaluwen zijn bijvoorbeeld alweer volop onderweg naar het zuiden.  Augustus is echter ook de tijd dat waterrietzangers op trek gaan.

Waterrietzangers zijn kleine rietvogeltjes, die schitterend getekend zijn en uiterst zeldzaam. Ze hebben een opvallende, gelige streep boven het oog, duidelijke strepen over de rug en ook een streep midden over de kop. Deze combinatie van kenmerken onderscheidt hem van de ‘normale’ rietzanger, die bijvoorbeeld ook in Ambacht broedt. Waterrietzangers broeden echter als sinds 1941 niet meer in Nederland en worden in heel Europa ernstig bedreigd. De soort broedt met name nog in Wit-Rusland, Polen en Oekraïne en totaal zijn er waarschijnlijk niet meer dan zo’n 10.000 paartjes. Voor een vogelsoort is dat schrikbarend weinig. Daarbij gaan de aantallen nog steeds achteruit. Het is dan ook Europa’s enige bedreigde zangvogel.

Waterrietzangers zijn kieskeurige jongens. In de Oost-Europese landen broeden ze in grote, uitgestrekte moerasgebieden, waarbij ze de voorkeur hebben voor zogenaamde zeggemoerasvegetaties. Dat zijn open moerassen (zonder bomen), waar overal een laagje water staat van enkele centimeters diepte en waar met name zeggesoorten groeien. Deze moerasgebieden worden sterk bedreigd, met name omdat ze worden drooggelegd. In Nederland is dit type moeras nagenoeg helemaal afwezig, waardoor de soort ook is verdwenen.

Waterrietzangers brengen de winter door in West-Afrika, maar ze trekken die kant op via West-Europa. Vanuit hun broedgebieden trekken ze namelijk in augustus richting het westen, waarna ze langs de kust afzakken naar het zuiden. In augustus bestaat dus de kans om in Nederland een waterrietzanger te ontdekken, en ook in Ambacht is dat mogelijk. Waterrietzangers hebben net als veel andere vogelsoorten de eigenschap om in de trekperiode in dezelfde soort gebieden te verblijven als hun broedgebieden. Ze hebben daarbij dus vooral een voorkeur voor riet wat met de poten in het water staat. Waterriet zeg maar. Dat soort specifieke plekken zijn er niet veel, wat het zoeken naar waterrietzangers voor vogelaars weer wat makkelijker maakt. De enige plekken in Ambacht met geschikt riet zijn in het Sandelingenpark en in de Crezéepolder. Als vogelaar heb je dan alleen nog maar geduld en doorzettingsvermogen nodig. Elke nacht is het namelijk mogelijk dat een waterrietzanger aankomt (ze trekken ’s nachts), dus je zou elke ochtend die plekken eigenlijk moeten bezoeken. Een vogelaar uit Ambacht deed dat begin augustus, en ontdekte zodoende in de Crezéepolder een schitterende waterrietzanger.

Geduld bleek echter een schone zaak, want net zoals veel andere rietvogels, leven ze vaak verborgen onderin de rietkraag. Vanaf de dijk was het geduldig wachten tot hij naar boven klom in de pluimen en zich daar aan de toegesnelde vogelaars liet bekijken. Een unieke kans natuurlijk om deze sterk bedreigde vogelsoort in eigen dorp te mogen zien! De volgende dag werd hij niet meer gezien en heeft hij waarschijnlijk verder koers gezet richting het zuiden. Op naar Afrika. Hopelijk gaat dit jonge beestje (want dat was het), volgend jaar voor nageslacht zorgen in de Oost-Europese moerassen.

Heeft u vragen, zelf wat onbekends gezien of andere opmerkingen? Mail me gerust: cornelisfokker@gmail.com

Tekst en foto: Cornelis Fokker