Afbeelding

Ambachtse gastvrijheid voor vluchtelingen en militairen

Algemeen

Woningnood voor beginners, opvang van vluchtelingen, het zijn twee onderwerpen die je in de (Nederlandse) geschiedenis steeds terug ziet komen. Nu (bijvoorbeeld de Afghaanse vluchtelingen) maar ook vroeger. Denk aan de komst van de Bosnische vluchtelingen rond 2003, toen er een AZC in ons dorp kwam. Of aan 2015 met de komst van vooral Syrische vluchtelingen. Dat gaf soms nogal wat reuring in onze gemeente.

Verblijf vluchtelingen 
Minder bekend is de komst van Belgische vluchtelingen tijdens de Eerste Wereldoorlog (1914-1918). Hoeveel er naar Ambacht kwamen, is onduidelijk. Er is meer bekend over hun opvang: Er was toen geen “Asielzoekerscentrum”, de vluchtelingen werden in de bestaande huisvesting opgenomen. Zo las ik in de “Courant” (d.d. 23 maart 1915) dat “zondagavond omstreeks 11 uur de vlasschuur van de heeren P. en H. Plaisier en een daaraan grenzend huisje, waarin Belgische vluchtelingen verblijf hielden, zijn afgebrand.” Er stond niet in hoe het met de vluchtelingen was afgelopen, wel dat “het verbrande verzekerd was”… Belgische vluchtelingen verbleven ook aan de Veerweg. Ze woonden daar in bedrijfswoningen van de Hollandse Beton Maatschappij (HBM). (zie foto). HBM was van 1906 tot 1948 eigenaar van een bedrijfsterrein op de hoek van de Noord en de toegang tot de Ambachtse haven.

Kamberg: Belgische onderscheiding 
Heel actief in de begeleiding van de Belgische vluchtelingen was de bekende Ambachtse huisarts dr. Kamberg. Op 12 november 1914 gaf hij tijdens de vergadering van de lokale afdeling van het Groene Kruis aan dat het gemeentebestuur “gastvrijheid heeft verleend aan Belgische vluchtelingen”. Voor zijn inzet werd hij vanuit België zo’n tien jaar later ook beloond. “Mocht Dr. Kamberg bij de herdenking van zijn vijf en twintig-jarig ambtsjubileum op 3 Febr. j.l. van den Belgischen gezant „Prins de Ligne” een officieel schrijven ontvangen met gelukwenschen. Hierin werd tevens in de meest hartelijke bewoordingen dank betuigd voor hetgeen deze medicus voor de Belgische vluchtelingen in de oorlogsjaren heeft gedaan. Thans mocht dr. Kamberg van den Koning der Belgen de onderscheiding ontvangen: de medaille van Koning Albert”, zo schreef de krant “Nieuwsblad, gewijd aan de belangen van de Hoeksche Waard en IJsselmonde” op 22 februari 1924.

Verblijf: gemobiliseerde militairen 
Over deze oorlog en de woningnood gesproken, nog het volgende. Nederlandse militairen waren in die tijd gemobiliseerd om eventueel in de strijd tegen de Duitsers te worden ingezet. Ook in Hendrik-Ido-Ambacht. Maar blijkbaar waren er in ons dorp te weinig verblijven. Scheepssloper Arie Rijsdijk had daarom zijn “fraaie stoomschip Prudentia geheel belangeloos” in bruikleen gegeven. De infanteristen van het “Compagnie 40e Bataljon Landweer-Infanterie” gebruikten het stoomschip als “cantine”. Dit was volgens de betrokken militairen “van grooten invloed geweest voor den goeden geest onder den troep”... Dit gebaar werd dan ook “hooglijk gewaardeerd en zal nog lang in dankbare herinnering blijven”, schreven elf militairen op 8 december 1918 in een brief in het Algemeen Handelsblad.

Tekst: Willem Schneider