Over een geboren en getogen Ambachtse gemeentesecretaris

Het begrip “bestuurscultuur” valt vaak: in de Tweede Kamer, ook in de Ambachtse gemeenteraad. Daarom wil ik u een inkijk geven naar de vroegere bestuurscultuur in ons dorp. Een tipje van deze sluier werd onthuld tijdens het afscheid van de gemeentesecretaris Pieter Jan Plaisier, die veertig jaar gemeentesecretaris was.

1930: nieuwe gemeentesecretaris 
In juli 1930 moest de raad een opvolger kiezen voor de toenmalige secretaris J. Plantfeber. Belangstellenden te over: liefst 77(!) personen solliciteerden. De raad moest uiteindelijk een keuze maken uit twee kandidaten. B&W keken hierbij niet naar hun woonplaats: nummer 1 was L. Nijland, “eerste ambtenaar Chef ter Gemeentesecratarie te Lochem, nummer 2 M.D.R. Koning “hoofdCommissies ter gemeentesecretarie te Zalt-Bommel.” Een talentvolle Ambachtse kandidaat beval B&W echter niet aan.

P.J. Plaisier gekozen 
Vervolgens besprak de raad in “een geheime vergadering” de sollicitanten. Blijkbaar stonden raadsleden op het standpunt dat de Ambachtse kandidaat op de aanbevelingslijst kwam. Tot de verrassing van lezers van het gemeenteraadsverslag werd namelijk het jonge Ambachtse talent P.J. Plaisier genoemd. Een toelichting ontbrak. Bij de eerste stemming kreeg Plaisier zelfs vijf stemmen, Nijland vier en Koning twee. Toen volgde een tweede stemming. “Daar niemand een volstrekte meerderheid heeft bekomen, wordt er volgens het reglement van orde een tweede vrije stemming gehouden.” De uitslag was opnieuw verrassend: Plaisier zes stemmen, Nijland vier, Koning één.

1970: onthulling 
Veertig jaar later, op 30 juni 1970, nam Plaisier als gemeentesecretaris ontslag. Hij kreeg als eerste Ambachter een “ere-penning” voor zijn lange staat van dienst. Uit afscheidstoespraken bleek dat hij vijf burgemeesters overleefde: J. Kneppelhout, H. Duiker, K. Aantjes, G. A. Bax en J.C. de Ridder. De toenmalige nestor van de raad T. Stehouwer (zie foto) kwam in zijn toespraak met interessante onthullingen. Zo ontbrak Plaisier op de aanbevelingslijst in 1930. “Onder meer door toedoen zijn toekomstige schoonvader (A. van der Giessen Mzn, Vrijheidsbond WS), die mocht meestemmen, werd de heer Plaisier tot secretaris benoemd. Deze benoeming was voor de burgemeester Kneppelhout een tegenvaller, hij stond eerst negatief hiertegenover, maar na korte tijd was dat verbeterd.”

Wijn bepaalde de vergadertijd 
Stehouwer sprak ook over de sfeer van de gemeenteraadsvergaderingen met Plaisier als gemeentesecretaris, bijvoorbeeld de begrotingsvergadering van 1946.

“De raad heeft toen vergaderd over de eerste gemeentebegroting. De raad bestond toen uit jonge, frisse kerels, die nog niet veel verstand hadden van raadzaken. Tijdens de vergaderingen kreeg men een fles wijn. Bij de eerste begrotingsvergadering zei de voorzitter toen om 12.00 uur, dat men beter kon stoppen, omdat de wijn op was. Daarom werd de vergadering pas de volgende avond voortgezet met nieuwe flessen wijn. Toen belde mijn vrouw om 1.00 uur de gemeentebode, de heer Van Halem op, en vroeg of hij wilde kijken of haar man nog in de raadzaal was, want dan leefde hij nog…. Tijdens dergelijke vergaderingen werd inderdaad wel eens teveel wijn gedronken.” Misschien is er toen wel (te)veel water bij de wijn gedaan… Gelukkig is deze cultuur in vijftig jaar veranderd!

Willem Schneider