Een misthoorn in het riet

In de vroege ochtenduren en in de avondschemering klinkt door het Sandelingenpark de laatste weken een lage, diepe bassende roep “hoemp” uit het riet. Als het ware een misthoorn die over het gebied schalt, voorafgegaan (als je dichtbij genoeg staat) door een teug adem die naar binnen wordt gezogen. Deze kenmerkende roep is afkomstig van een vogel met een kenmerkende naam: roerdomp. Een bruine, gestreepte reiger die volledig in het riet op gaat, en dat is op sommige plekken in Sandelingen-Ambacht voldoende te vinden.

Roerdompen leven uitsluitend in het riet en hebben hun naam ook aan die omgeving te danken. ‘Roer’ is een oudhollandse term riet, maar over de herkomst van ‘domp’ verschillen de meningen. Mogelijk dacht men vroeger dat ze hun snavel onderdompelden en zo het water als klankkast gebruikte om de diepe toon te versterken. De klankkast zit echter in de keel, waarmee ze een roep produceren die kilometers ver te horen is. De lage misthoorn die ze produceren staat in schril contrast met het harde, hoge gezang van vele andere rietvogels, en klinkt hard onder alle andere vogels door. Zo kunnen ze uitstekend hun territorium afbakenen zonder dat het geluid opgaat in het gezang van de vele andere rietvogels. Het is nu voor het tweede jaar op rij dat in het gebied een roepende roerdomp is te horen, wat een goed teken is! Roerdompen zijn kritische broedvogels, die hoge eisen stellen aan hun leefomgeving. Belangrijk is dat er voldoende riet aanwezig is wat in het water groeit. Ze bouwen hun nest namelijk hangend in het riet en altijd boven het water, zodat het veilig is voor predatoren.

Daarnaast zoeken roerdompen altijd in de dekking naar voedsel. Ze eten met name zoogdieren en amfibieën, vooral muizen en kikkers. Deze zoeken ze in slootranden of op ruige graslanden, maar altijd nabij het riet. In het geval er gevaar dreigt, hebben roerdompen namelijk de bijzondere eigenschap om zich volledig op te laten gaan in het rietveld. Ze kunnen dan een zogenaamde paalhouding aannemen, waarbij ze rechtop gaan staan, de hals strekken en de kop recht omhoog steken. De strepen op de keel en onderdelen lijken dan haast wel rietstengels en mening vogelaar is op deze manier al langs een roerdomp gelopen. Je ziet ze gewoon niet.

Roerdompen zijn een bedreigde soort in Nederland, maar de laatste jaren gaat het gelukkig weer wat beter met roerdompen. Dit heeft vooral te maken met het feit dat er meer moerasgebieden komen en dat we minder vaak te maken hebben met strenge winters. Als het water dichtvriest valt het voor roerdompen niet mee om voedsel te vinden, want een deel (met name de mannetjes) blijven in Nederland overwinteren. Ze zijn dan afhankelijk van wakken en laten zich dan wel relatief goed zien, maar voor de roerdompen is dat geen goed nieuws.

Om een roerdomp te horen kan je nu dus in de avond of ochtend vanaf het Palmhoevepad soms geluk hebben. Zien zal je deze schuwe rietvogel niet, maar het geluid is zeer de moeite waard. Zeker met de vele andere rietvogels die tegenwoordig in het gebied te vinden zijn.

Heeft u vragen, zelf wat onbekends gezien of andere opmerkingen? Mail me gerust:
cornelisfokker@gmail.com