AMBACHT EN DE WATERSNOOD

Op 1 februari a.s. is het zeventig jaar geleden dat ons land werd getroffen door de Watersnoodramp. De ramp kostte aan 1835 mensen het leven. Er verdronk ongeveer 47.000 stuks vee. Daar bovenop nog eens 140.000 stuks pluimvee. Er werden zo’n 3.000 woningen verwoest en 300 boerderijen. Ongeveer 72.000 inwoners moesten worden geëvacueerd. Getallen die indruk maken. Vele dijken bleken niet bestand tegen de noordwester storm die in de avond van 31 januari opstak. Grote delen van Zeeland, Zuid-Holland-Zuid en West Brabant kwamen onder water te staan. Door de beperkte communicatiemiddelen van die tijd drong de omvang van de ramp pas van lieverlede tot ons volk door. De redding kwam daardoor niet direct grootschalig op gang. 

Ook ons dorp werd getroffen door de Watersnood. De buitenpolders tussen de Veersedijk en de rivier de Noord liepen onder water. Er was in die tijd nog veel bebouwing langs de Veersedijk. De (onder-)huizen liepen onder water, wat ‘s winters wel meer gebeurde. In ‘53 liet het zich steeds ernstiger aanzien. Zo hier en daar sijpelde het water door de zwakke dijk. Met man en macht heeft men met zandzakken de dijk provisorisch verstevigd. Later is er in het kader van de Deltawerken een duurzame versteviging gekomen.

Vooral de Veerweg heeft onder het watergeweld hevig te lijden gehad. Het industrieterrein met het bedrijventerrein Antoniapolder was er nog niet. Het bedrijventerrein is in de jaren ’60 pas opgespoten. Langs de Veerweg stonden heel wat huizen en er waren verschillende bedrijven gevestigd. De bedrijven, zoals de scheepswerf van Jonker en Stans, Oving-Spoor, scheepswerf Het Anker en de bedrijven aan de Nieuwe Bosweg (nu Noordeinde) liepen onder water.

De 24 woningen van de plaatselijke woningbouwvereniging ‘Algemeen Belang’ (thans Rhiant geheten) raakten onherstelbaar beschadigd. Een aantal woningen stortte geheel in. Veel bewoners hebben in grote nood verkeerd. Ze vluchtten tijdens de stormnacht aanvankelijk naar de zolder en later naar het dak, terwijl hun huis op instorten stond. De elektriciteit viel uit. Vanaf de Veersedijk konden ’s nachts nog geen reddingspogingen worden ondernomen vanwege de sterke stroming van het water. Die stroming deed het zand onder de niet-onderheide woningen wegspoelen, wat het instorten veroorzaakte. Tegen de morgen ging het water op een kritiek moment onverwachts iets zakken. Aanvankelijk wist men niet wat er aan de hand was, al rees al gauw het vermoeden dat er wellicht elders een dijk was doorgebroken. Dat klopte ook want de Hoogendijk in Papendrecht-west had het begeven. Hierdoor liep de Alblasserwaard onder water maar bleef de Zwijndrechtse Waard droog.

Het mag een wonder heten dat ons dorp geen slachtoffers te betreuren had. Een dubbel wonder was het dat die nacht in één der woningen een baby werd geboren. De woning stond geheel onder water en dreigde in te storten. De bevalling moest met kaarslicht plaats hebben omdat de verlichting het niet meer deed. Hulde aan dokter Jongeneel.

Toen ’s morgens vroeg de stroming van het water afnam kwam de redding met voortvarendheid op gang. Met roeiboten werden de mensen uit hun benarde positie verlost. Op één der zolders bevonden zich meer dan 30  mensen, waaronder een aantal kinderen. Allen konden in veiligheid worden gebracht.

Bij de verhalen over de watersnood is de aandacht -begrijpelijk- veelal gericht op de woningen van de woningbouwvereniging, waarvan een aantal instortte. Er bevond zich echter achterop de Veerweg nog een aantal woningen, veelal bedrijfswoningen van de daar gevestigde bedrijven. Deze hebben alle de watersnood doorstaan, enerzijds omdat ze steviger gebouwd waren, anderzijds omdat ze deels tussen grote bedrijfsloodsen stonden. Ze zijn nog jaren daarna bewoond geweest. Ook de bewoners van deze woningen konden vanwege het hoge water niet weg maar zijn ’s morgens met roeiboten opgehaald.

Ons dorp heeft dagen zonder drinkwater gezeten. Het waterleidingterrein en de watertoren stonden blank. Met tankwagens werd drinkwater van elders aangevoerd. Ook het gas was enige tijd afgesloten.

Ondanks dat Ambacht zelf heel wat had te organiseren heeft de gemeente ca. 200 mensen uit Papendrecht opgevangen. Later zijn er ook nog mensen uit Zeeland naar Ambacht gekomen.

Het Historisch Genootschap heeft ter gelegenheid van het herdenkingsjaar van de Watersnood in de Oudheidkamer Den Brommert een interessante expositie ingericht. Er is het een en ander te zien over de Watersnood in ons land (ook een korte film). Verder ziet u uiteraard foto’s waarop is afgebeeld hoe de Watersnood ons dorp getroffen heeft. Ook wordt ingegaan op de gevolgen van de Watersnood in enkele omliggende gemeenten. Het is een tentoonstelling voor jong en oud. Het Genootschap hoopt dat de scholen de kinderen zullen stimuleren om deze bijzondere expositie te bezoeken. Dit kan tot zaterdag 25 maart a.s.

Openingstijden: woensdagmiddag, vrijdagmiddag en zaterdagmiddag van 13.30 tot 17.00 uur.

Reacties op dit artikel zijn welkom. Per mail: hiaverhoeven@kliksafe.nl of telefonisch: 06-22130438

In het Cadeauwinkeltje van Den Brommert is een boekje te koop met een aantal verhalen van toenmalige Ambachters, die de Watersnood van nabij hebben meegemaakt. Een aantal foto’s completeert de brochure.